Bürokrat, şair ve yazar olan Süleyman Nazif, 28 Ocak 1870 tarihinde Diyarbakır Sur’ da dünyaya geldi. Osmanlı Devleti’nin son yılları, Servet-î Fünun ve Cumhuriyet’ in ilk yıllarında yaşamış şair ve yazarın babası ünlü şair ve tarihçi Said Paşa annesi Ayşe Hanım’dır. Süleyman Nazif, aynı zamanda bürokrat, eğitimci ve şair Faik Ali Ozansoy’ un da ağabeyidir.
Rüştiye eğitimini Diyarbakır’ da alan şair ve yazar, dil eğitimine oldukça önem vermiş Arapça, Farsça, Ermenice ve Fransızca’yı ileri düzeyde öğrenmiştir. Eserlerini Osmanlıca olarak yazdı.
1892 yılında Diyarbakır Valiliğinde Meclis-i Vilâyet kâtipliğine başlamış edebiyata olan ilgisi ve sevgisi üzerine “Diyarbakır Gazetesi”nde başyazarlık yapmış bunun yanı sıra bizzat gazetenin basım işleriyle ilgilenmiş ve vilayet matbaasının yöneticiliği de yapmıştır.
Diyarbakır’ ın yetiştirdiği değerlerden biri olan Süleyman Nazif; yürüttüğü devlet görevlerinin yanı sıra yaşadığı dönemin genel eğilimlerinin aksine vatan, millet, özgürlük, adalet, hukuk gibi konular üzerinde durmuş, II. Meşrutiyet dönemini, I. Dünya savaşını ve Mütareke (ateşkes) dönemlerini görmüş siyasî fikirleri sebebiyle 1921 yılında Malta’ ya sürgün edilmiş ve o yıllarda “Çal Çoban Çal” adlı eserini yayımlamıştır. Sanatçı bu eserinde; yaşadığı dönemin bazı olaylarına ışık tutmuş, kurum ve kişilere dair yaklaşımını açık bir şekilde dile getirmiştir. Bunun en güzel örneğini;
“Padişahım yâda biz,
İşte geldik senden istimdâda biz,
Öldürürler başlasak feryâda biz,
Hasret olduk eski istibdâda biz,
Dem-bedem çoşmakta fakr-u ihtiyaç,
Her ocak sönmüş ve susmuş millet aç.
Memleket mâtemde, öksüz taht-u taç,
Hasret olduk eski istibdâda biz.” Şairin bu dizelerinde görebiliriz.
Şair ve yazar; Malta’ da geçen 20 aylık sürgün hayatı boyunca yazı ve şiirlerine devam etmiş, Kurtuluş Savaşı’nın zaferle neticelenmesi üzerine 1922’ de İstanbul’ a dönmüş Peyâm-ı Sabah, Resimli gazete ve Yarın gazetelerinde köşe yazılarını yazmaya devam etmiştir.
Son yıllarını kendisi gibi şair ve yazar olan Abdülhak Hamit Tarhan ile geçiren Süleyman Nazif, zatürreye dönüşen soğuk algınlığını atlatamayarak 4 Ocak 1927’ de İstanbul’da vefat etmiştir. Defnedildiği yer İstanbul Edirne Kapı şehitliğidir.
Hayatı boyunca açık sözlülüğü, vatan ve millet sevgisi, adaletiyle tanınan ve 57 yıllık yaşamına birçok eser sığdıran kıymetli şair ve yazar Süleyman Nazif’ i rahmetle anıyorum.
