18 Aralık Sağlık Yöneticileri günü diye bir gün var, ancak bu bölümü okumuş mezun olmuş ve şu an okuyan binlerce genç mutsuz ve çaresiz öyle ki kendi gününü bile kutlayamıyor, çünkü bu gençlerin umudu söndürüldü. Sağlık yönetimi bölümü yıllardır görmezden gelindiği ve ne yazık ki bölümün meslek tanımı bile yapılmadığı için mezunlar işsiz.
Sağlık Yönetimi, şu anda tıbbî dokümantasyon ve sekreterlik, diş ve protez, hasta ve yaşlı hizmetleri… gibi birçok ön lisans bölümlerinin lisansa tamamlamak ya da maaşını yükseltmek için basamak olarak kullanılan bir bölüm hâlinde…
Oysaki Sağlık Yönetimi bölümünün geçmişi 1960’lı yıllara dayanmakta ve ilk defa Sağlık Bakanlığı Mesleki Eğitim Genel Müdürlüğüne bağlı olarak 1963 yılında Sağlık İdaresi Yüksek Okulunda Sağlık Yönetimi üzerine ilk eğitim verilmiştir. Daha sonra 1970 yılında Hacettepe Üniversitesi’nde Hastane İdaresi Yüksek Okulu açılmış ve bu okul 1975 yılına kadar yüksek lisans eğitimi vermiş ve yine 1975 yılında programın adı Sağlık İdaresi Yüksek Okulu olarak değiştirilmiştir. Hastane İdaresi, Hastane Yönetimi ve Sağlık İdaresi olarak açılan bölüm bugün en geniş anlamıyla Sağlık Yönetimi adını almıştır. Günümüzde ise 2023 yılı YÖK verilerine göre Sağlık Yönetimi lisans ve Sağlık Kurumları İşletmeciliği ön lisans olarak eğitim veren toplam 146 üniversitenin yanı sıra bir de Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi ve Atatürk Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesinde Sağlık Yönetimi lisans ve Sağlık Kurumları İşletmeciliği ön lisans programı, İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesinde Sağlık Kurumları ön lisans bölümü açılmış ve genellikle lisans tamamlama amacıyla ya da maaş yükseltmek için birçok kişinin başvurduğu tabiri caizse yol geçen hanına dönmüş bir alan hâline getirilmiştir. Bu denli fütursuzca üniversitelerde bu bölümün açılması ve bölümün meslek tanıtımının yapılmaması atamalarda bölümün görmezden gelinmesi oldukça çelişkili bir durumdur.
Sağlık Yönetimi mezunlarına yaşatılan talihsizlikler maalesef bununla da kalmamış. 2014 yılına kadar devlet kurumunun Sağlık Meslek liselerine, Meslekî ve Teknik liselerine formasyon alıp Sağlık Bilgisi öğretmenliği branşına atanan mezunlar birçok hemşire ve ebe yardımcısı, hasta ve yaşlı hizmetlisi yetiştirmiş, meslek liselerinde Sağlık Bilgisi dersi vermiştir. Ancak 2014 yılından sonra atama için yıllarca 11, 13… son alımda 17 kontenjan verilmiş bununla da yetinilmemiş, Sağlık Bilgisi öğretmenliğine atama esasları arasında Sağlık Yönetimi çıkarılarak bu hak hemşire, ergoterapi, fizyoterapi ve rehabilitasyon, ebe ve sağlık memurları bölümlerine verilmiş, bu yıl bu branşlara 85 kontenjan açılmıştır. Elbette ki bu rakamlar hem Sağlık Yönetimi bölüm mezunlarına hem de diğer branşlara yetersiz kalmaktadır.
Peki Sağlık Yönetimi bölümünün tanımı nedir?
Sağlık Yönetimi, çok geniş anlam taşımaktadır. Bu bağlamda sağlık yönetimi; sağlığın iyileştirilmesi ve sağlık düzeyinin korunmasının yanı sıra sağlık kurumlarında ortaya çıkan yönetim ihtiyacının karşılanması, sağlık kurumlarının organizasyon yapısının düzenlenmesi, sağlık kurumlarına ihtiyaç duyulan kaynakların ve çalışan sayısının belirlenmesi hasta ve çalışan haklarının korunması, girdi ve çıktılarının belirlenmesi, finansal raporların hazırlanması, sağlık çalışanlarının ve hastaların refahını en üst düzeye çıkarmayı hedefleyen bir disiplindir.
Sağlık Yönetimi mezunları nerelerde hangi birimlerde ve pozisyonlarda çalışabilir?
Sağlık Bakanlığında, kamu, üniversite ve vakıf hastanelerinde, sağlık ocaklarında, aile hekimliklerinde, özel hastanelerde, rehabilitasyon merkezlerinde, ilaç ve tibbî cihaz üreten endüstri kuruluşlarında, sigorta ve sağlık turizmi şirketlerinde, sağlık bilgisi öğretmeni olarak devlet okulları ve özel okullarda çalışabilmektedir. Sağlık Yöneticileri; sağlık kurumlarının yönetici pozisyonunda, idarî ve mali işler müdürlüğünde, büro kısmında, kriz koordinasyon, hasta nakil, insan kaynakları, hasta ve çalışan hakları, tahakkuk, ayniyat-tüketim-depo, satın alma doğrudan temin, fatura, evrak kayıt, fiyat analiz ve ihtiyaç tespit, bilgi işlem, maaş-yolluk-nöbetler, onay-mühür, ek ödeme, tahsilat, tasarruf ve gelir arttırıcı proje, arşiv, eczane, hasta kayıt ve kabul, hasta danışmanı, hasta karşılama ve yönlendirme, atık yönetimi, sürekli işçi ve personel işleri, İSG (İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi almış olmalı), İstatistik, verimlilik ve yönetici karnesi, etik kurul ve performans takibi birimlerinde görev alabilmektedir.
Sağlık Yönetimi mezunlarının unvanı nedir?
Sağlık Yönetimi lisansiyerleri mezun olunca ‘Sağlık Yöneticisi’, mezun olup formasyon aldıktan sonra ise Sağlık Bilgisi öğretmeni unvanını alırken Sağlık Kurumları İşletmeciliği ön lisans mezunları da ‘Sağlık Kurumları İşletmeciliği Teknikeri’ unvanını almaktadır.
Sağlık Yönetimi mezunları hangi fakülden mezun olmaktadır?
Sağlık Yönetimi okuyanlar, üniversitelerin Sağlık Bilimleri Fakültesi ya da İktisadî ve İdarî Bilimler Fakültesinden mezun olurlar. Bu iki fakülte arasında ne gibi fark vardır? Sağlık Bilimleri Fakültesinde okuyan Sağlık Yöneticileri, yöneticilik, muhasebe ve finans derslerinin yanı sıra ağırlıklı olarak sağlık dersleri almaktadır. Örneğin; farmakoloji, anatomi ve fizyoloji, ilk yardım, epidemiyoloji, beslenme ve diyetetik, genel beslenme, tıbbî terminoloji, tıbbî dokümantasyon, sosyoloji ve sağlık dersleri gibi… Bu bağlamda Sağlık Bilimleri Fakültesinden mezun olan Sağlık Yönetimi mezunlarının Sağlık Bilgisi öğretmeni olarak çalışması daha doğru olacaktır. İktisadî ve İdarî Bilimler Fakültesinden mezun olan Sağlık Yönetimi mezunları ise sağlık derslerini daha az alırken ağırlıklı olarak muhasebe, finans ve ekonomi derslerini almaktadır.
Özet olarak sağlık yönetimi bugün hak ettiği değeri görmemekte ve 150 bin mezunuyla yok sayılmaktadır. Hem sağlık yönetimi hem de sağlık kurumları işletmeciliği mezunları yıllardır mağdur olup atama beklemektedir. Bu branşlara kontenjan açılmayıp bölüm mezunlarının yapması gereken işi başkaları yaparsa ve bölüm mezunlarının ataması yapılmamaya devam edilirse bölümdeki yığılma her geçen yıl korkunç şekilde artacaktır. Tam da bu noktada acilen duruma el atılmalı önce bölümün meslek tanıtımı yapılmalı ve alanda ciddî anlamda ihtiyaç duyulan kontenjan açılmalı veyahut da bu bölümün üniversitelerde gelişi güzel açılmasının önüne geçilmelidir. Özellikle bölümün maaş yükseltmek için basamak olarak kullanılması bölümün önünü tıkamaktadır. Buna en kısa sürede kalıcı çözüm getirilmelidir.
Şunu unutmamak gerekir ki ehline verilmeyen her iş ziyan olur, yok olur. Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed (S.A.V)’in dediği gibi ‘’İşi, ehline veriniz!’’
