Sevgili Okurlar, Bismil’de yaşayan birisine “Bismil” kelimesinin nereden geldiğini sorarsanız alacağınız cevap muhtemelen “Arapçadaki Besmele kelimesinden gelmektedir.” şeklinde olacaktır. Fakat olay bundan ibaret değil. Bismil kelimesinin etimolojisiyle ilgili öne sürülen dört farklı görüş bulunmaktadır. En azından benim karşılaştığım fikirler…Bunların üzerinde kısaca bir değerlendirme yapacağım. Ondan sonra hangi fikri savunacağınız sizin takdiriniz...
İlki, Arapçadaki Besmele kelimesinin kısaltılmış olduğu fikri. Bir kelime kısaltılırken kendi harflerinden biri/birkaçı atılır. Buradaysa durum farklı. Arapçadaki Besmele kelimesi Bi-ism-Allah (cc)-Rahman-Rahim kelimelerinden oluşur. Fakat kısaltılırken Bi-ism kelimesine başka bir kelimeden L harfi eklenmiş. Demek istediğim, Bismil kelimesindeki L harfi başka bir kelimeden alınmıştır. Böyle bir kısaltma mantıken çelişki barındırmaktadır. Anlattığım nedenden ötürü. Tabi, dile kolaylık olduğundan o harf eklenmiş olabilir.
İkincisi, Farsçadan türediği iddiası. “Yüz” anlamına gelen “ Bis” kelimesinden türediği söylenir. Fakat hiçbir şekilde “Bis” kelimesinin “Yüz” anlamına geldiğini bulamadım. Ona yakın “Bes” kelimesi bulunmakta. O da “yeter” anlamına gelmektedir. Hani bir söz vardır: “Allah bes, gerisi heves.”
Üçüncüsü, Ermenicede Bismil kelimesinin “barış ve huzur” anlamına geldiği iddiası. Tarih boyunca birçok farklı kültürlerin bir arada yaşamış olması bu fikri güçlendirmekle beraber bu anlama gelen kelimelerin Bismil kelimesiyle hiçbir ilgisi mevcut değil.
Dördüncüsü, Sümercede Bismil kelimesinin “kutsal su” anlamına geldiği iddiası. Mezopotamya’nın en eski yerleşim yerlerinden biri olması ve birçok su kaynağının bulunması bu fikri güçlendirmektedir.
Karar sizin. Burada hangi fikri savunduğumuzdan öte hangi fikirlerin öne sürüldüğünü bilmek daha önemlidir. Sözlerimi bir Kızılderili sözüyle bitirmek isterim: “Bir akarsu, kayaları aşındırmak uğruna da olsa yönünü değiştirmez.”
