Kaza orucu nedir?
Kaza orucu denildiğinde genellikle Ramazan ayında tutulamayan oruçlar akla gelir. Zamanında tutulmayan bu oruçların sonradan kaza edilmesi farz kabul edilir. Bunun yanı sıra, adak, kefaret ve fidye gibi bozulan diğer oruçların da kazası gerekebilir.
Kaza orucunda niyetin önemi
Orucun geçerli olması için niyet şarttır. Kaza orucu tutan kişi, hangi orucu kaza ettiğini belirtmelidir. Şafii mezhebine göre, tüm farz oruçlarda niyet imsak vaktinden önce yapılmalıdır. Hanefi mezhebine göre ise Ramazan orucu ve belirli bir vakitte tutulacak adak oruçlarında öğle vaktine kadar niyet getirilebilir. Ancak kaza oruçlarında niyetin mutlaka imsak vaktinden önce yapılması gerekir.
Yanlışlıkla yemek içmek orucu bozar mı?
Kaza dahil tüm oruç çeşitlerinde, unutularak bir şey yenilip içilmesi orucu bozmaz. Ancak kişi oruçlu olduğunu hatırladığı an, yemeği bırakmalı ve orucuna devam etmelidir. Bilerek yemeye devam edilirse oruç bozulur.
Orucun bozulduğunu sanarak yemek yemenin hükmü
Bir kişi orucunun bozulduğunu düşünerek yemeye devam eder ve sonradan aslında orucunun bozulmadığını öğrenirse, o günkü orucu geçersiz sayılır ve yeniden kaza etmesi gerekir.
Kaza oruçlarının tutulma süresi
Kaza oruçları geciktirilmeden tutulmalıdır. Şafii mezhebine göre, herhangi bir mazeret olmaksızın kaza orucunu bir sonraki Ramazan’a kadar ertelemek kişiyi günahkâr yapar. Hanefi mezhebine göre ise kazayı geciktirmemek tavsiye edilse de günah olarak kabul edilmez.
Kazayı geciktirmenin fidye yükümlülüğü
Şafii mezhebine göre, kaza orucunu bir yıl erteleyen kişi, her geçen yıl için ayrıca fidye vermelidir. Hanefi mezhebine göre ise gecikme nedeniyle fidye gerekmez, sadece kaza orucu tutulması yeterlidir.
Vefat eden kişinin kaza orucu borcu
Kaza orucunu tamamlayamadan vefat eden kişinin, eğer mal bırakmışsa, bu borcun fidye olarak ödenmesi vasiyet edilir. Ancak kişi herhangi bir mal bırakmamışsa, yakınlarının bu fidyeyi ödemesi farz değil, müstehaptır.
Hamile ve emziren kadınların durumu
Hamile veya emziren bir kadın, oruç tutmanın kendisine zarar vereceğinden korkuyorsa oruç tutmayabilir ve daha sonra kaza edebilir. Ancak, orucu çocuğuna zarar vereceği için bırakıyorsa, Şafii mezhebine göre kaza ile birlikte fidye de vermesi gerekir.
Fidye miktarı
Hanefi mezhebine göre fidye miktarı, fıtır sadakası kadar belirlenmiştir. Şafii mezhebine göre ise fidye, fıtır sadakasının dörtte biri kadar olmalıdır. Fidyenin para olarak verilmesi, fakirler için daha faydalı görülmektedir.
Kaza orucunun bozulması kefaret gerektirir mi?
Kaza orucu, kasıtlı olarak yeme-içme veya cinsel ilişki ile bozulursa kefaret gerektirmez. Kefaret cezası yalnızca Ramazan ayında tutulan oruçlar için uygulanır.
Mürtet olan bir kişinin kaza orucu yükümlülüğü
Şafii mezhebine göre, irtidat eden (dinden çıkan) bir kişi, Müslüman olduktan sonra, küfür halinde olduğu yıllardaki oruçlarını kaza etmelidir. Hanefi mezhebine göre ise, küfür döneminde kişi ibadetle yükümlü olmadığından kaza orucu tutması gerekmez.
