Bismil ilçesi, Mezopotamya'nın köklü ve zengin tarihi mirasına sahip önemli bir bölgedir. 1999-2006 yılları arasında yapılan kazılar sayesinde, bölgede çok sayıda tarihi eser gün yüzüne çıkarılmış ve müzeye kazandırılmıştır. Toplamda 4.500 tarihi eser, envanterlik bin 500 ve etütlik 3 bin olmak üzere ortaya çıkarılmıştır.
Bismil'de yapılan kazılarda, özellikle Neolitik ve Asur dönemine ait eserler ön plana çıkmaktadır. Neolitik dönem, insanlık tarihinde yerleşik tarım toplumlarının ortaya çıktığı ve taş çağından seramik ve tarımın başladığı dönemi ifade eder. Bu döneme ait buluntular, bölgedeki erken tarım ve yerleşim faaliyetlerini anlamamıza yardımcı olmaktadır.
Asur dönemi ise Mezopotamya'nın en güçlü ve etkili uygarlıklarından birini temsil eder. Asurlular, M.Ö. 900 yılında bölgeye yerleşmiş ve M.Ö. 610 yılına kadar hüküm sürmüşlerdir. Bölgede bulunan Üçtepe Höyüğü'nde yapılan kazılarda, Asurluların burayı Hurilere saldırıda ileri üs karakolu olarak kullandığı ve Asur kralı Asurbanipal tarafından inşa edilen Tuşpa adlı büyük bir sarayın varlığı tahmin edilmektedir.
Bismil ilçesindeki diğer kazı bölgeleri arasında Hırbemerdon Tepe, Kavuşan Tepe, Ziyaret Tepe, Hakemi Use Tepe, Kenan Tepe, Şahin Tepe, Salat Tepe, Körtik Tepe ve Batı Salat Yerleşim yer alır. Bu kazılarda elde edilen bilgiler, bölgenin tarihine ve kültürel mirasına ışık tutarak insanlık tarihine önemli katkılarda bulunmaktadır.
Bismil ilçesinin zengin tarihi ve arkeolojik mirasının korunması ve müzelerde sergilenmesi, gelecek nesillerin geçmişlerine dair önemli bir mirasla tanışmasını sağlayacaktır. Bölgedeki kazı çalışmaları devam ederken, elde edilen yeni buluntular ve bilgilerle tarihçiler ve arkeologlar, Mezopotamya'nın geçmişine dair daha kapsamlı bir resim oluşturmayı hedeflemektedirler. Bismil ilçesi, tarihi zenginlikleri ve arkeolojik keşifleriyle, bölgenin kültürel mirasının anlaşılması ve korunması açısından önemli bir rol oynamaktadır.
