Yazar: Musa ÇELEBİ 

Badıkan Aşiretinin nüfusu Badıkan Derneği ifadesine göre diğer ülkelerle birlikte yaklaşık 4 milyon civarıdır. Türkiye'nin en büyük Aşiretlerindendir.

Badıkan aşireti nedir?

Badıkan Aşireti bölge sınırları içindeki en büyük aşirettir. Aşiretinin kökleri Mervânîler’in kurucusu olan (Bad)’a dayanmaktadır. 

Farsça ve Kürtçede Bat rüzgar demekmiş, Batıgan rüzgardan olan demek.

BADIKAN, BADIKİ AŞİRETİ

Badıkan Aşireti Bölge sınırları içindeki büyük aşiretlerden biridir. Muş ilinde yaşayan Badıkanlı sayısı oldukça fazladır. 

Araştırmacıların beyanlarında Süleymani aşiretleri gurubundan olan Zilan aşiretine dayandığı iddia edilmektedir. Şerefname isimli kürd Tarihi kitabında Süleymani Aşiretlerinin nesebinin Mervanoğulları sultanlarından Süleyman bin Abdulmelik'e dayandığı ifade edilmektedir.

(Kaynak:Şerefname sayfa:200 M.E.B)

Mervani devletinin Abbasiler tarafından  yıkılmasından sonra Mervan'ın oğlullarından Ubeydullah'ın Diyabakır'ın Kulp ilçesindeki dereé Xox , (Şeftali Deresi) denen bir bölgeye gelip yerleşmesinden sonra Başta Banuki aşireti olmak üzere daha önce Mervani yönetiminde bulunan  aşiretler bir araya gelerek Süleymani aşiretlerini meydana getirdiler. Bu aşiretler, Banuki, Zıkziyan, Bociyan, Besyan, Dılxeyran, Zilan, Berazan, Huveyda (Hevidi) olup yönetim Merkezleri Meyfarqin Silvan) idi. 

Bu aşiretler Müslüman ehl-i Sünnet taraftarı inancındaydı. 

Badıkanlılar, Tarihte Akkoyunlu Türkmen  Devletini destekleyen, Dunbuli, Zirikan, Mirdisi ve Süleymani aşiretleri ile birlikte hareket etmiştir.

Günümüzde Badıkanlılar Ehli sünnet olup şafii mezhebine mensupturlar. Dilleri ise Kürtçenin Kırmanç lehçesidir.

Nüfusları hakkında  uçuk rakamlar ortada dolaşmasına rağmen, Diyarbakır çevresinde tahmini 15.000 civarında,Muş, Kars, Batman,Bingöl, Bitlis ve Van illerinde 12.000 kişi oldukları tahmin edilmektedir. Ancak büyük şehirlere göç yolu ile gidenlerin sayısı eklendiğinde oldukça büyük rakamlar ortaya çıkabilir.

Yaşadıkları Yerler; Diyarbakır, Kulp, Başbuğ, kayahan, inkaya, yayık, kocadağ, Yarımca, Erenler, Kollukayak, Yavuz, Ünal, Karaorman, Alaca, Taysever, Yertutan, Şeyhyayla ve Cebeci köylerinde, Silvan ilçesi ve Muş ili.(Prof.Ahmet Özer.Dğuda Aşiret düzeni Sayfa:47)

Muş ilinde; Merkeze bağlı,Dilimli, Aligedik,, Yedipınar, Güdümlü,,Eralanlı, Eğirmeç, yörecik ve  Kayalısu köylerinde; Kars İli Digor İlçsesi Sokunlu Köyünde, Badıkanlılar yaşamaktadır.

Bağlı Kabileleri:

1-Kerran:550 haneden oluşumakta ve Milli Aşiret Konfederasyonu içindeydi (1936 yılı verilerine göre,Kaynak:M.Z.Emin Beg Kurd ve Kurdistan Tarihi)

2-Cımıka,(Milli Konfederasyonu içinde olup Res'ul Ayn'daki Cemıkanlılarlar ile bağlantıları olup olmadığı bilinmiyor.

3-Kanika

4-Memıka

5-Welikan,

6-Aqika

7-Nasırka

8-Araşka

9-Reşikan: Emekli Vali Edip Yavuz,"Tarih boyunca Türk Kavimleri" isimli kitabında; Kulp yöresindeki Reşikanlılar için, Resik uşakları diye bahseder. Bunları Saka Türklerinin Res koluna bağlayarak, bir kısmının Van özalp, Şirvan, Mazıdağı, Kulp, Karayazı, palu, Hizan  ve Tutak gibi yerlerde yaşadığını iddia etmektedir.

10-Laçika : Milli Konfederasyonuna bağlı olup Dersim'de yaşayan Haydaran oymağının içinde yaşayan Laçıka kabilesi ile bağlantısı olup olmadığı tespit edilemedi. Emekli Vali Edip Yavuz,"Tarih boyunca Türk Kavimleri" isimli kitabında; Laçika oymağı hakkında şu bilgileri veriyor. laçin uşakları oymağından ayrılmış ve Şeyh Hasanlılar içinde erimişlerdir. Elazığdaki Lacolarda bunlardandır.

11-Xaşika

12-Xerzan 

Badıkan aşireti nedir, Aşiretinin kökleri Mervânîler’in kurucusu olan (Bad)’a dayanmaktadır.

Badıkan aşireti nedir? 

Badıkan Aşiretinin ilk yaşam yeri kulptur. Diyarbakır kulp ilçesinden Mezopotamya ve Türkiyenin bir çok bölgesine dağılmıştır.

 Badıkan Aşireti (EŞİRA BADIKA) 12 koldan yani 12 kardeşten oluşur. Her 12 kardeşte erkek olduğu bilinir, kız kardeşleri varmı yok mu net bir bilgiye daha ulaşamadık. Babalarının adı Şeyh Badin'dir. Mezarı Diyarbakır Kulp Şeyh Badin ziyaretindedir.

Badıkan Aşiretinin kolları doğrusu şu şekildedir;

1.Kerra

2.Şerefka

3.Laçıka

4.Xweşıka

5.Reşıka

6.Kanıka

7.Araşka

8.Memıka

9.Welika

10.Ağıka

11.Nasırka

12.Cımıka

Mervânî Devletinin kurucusu ve Badıkan Aşiretinin büyük dedesi Hükümdarı Dostik oğlu Bad-Baz.

BADIKANIN DEDELERİ- BADH BİN DOSTİK TARİHÇESİ 

Badh Bin Dostik; Bir asırdan fazla ayakta kalan bu devlet, kurulduğu bölgede önemli imar faaliyetleri gerçekleştirmiş ve bu eserlerin bir kısmı günümüze kalmıştır. Mervânî Devleti’nin kuruluşu, bölgenin dini ve etnik yapısının değişmesinde etkili olmuştur. Savaşçı ve cesur bir karaktere sahip Mervani Devleti’nin ilk ve kurucu hükümdarı Badh Bin Dostik’tir. 

Kendisine  Bad (Rüzgar gibi) veya Baz denilmesi hususunda bir çok rivayet vardır. Badıki Aşiretinden olduğu için Bad olarak nam yaptığını ifade edilmektedir.  

Gençliğinde bir çoban olan Bad bin Dostık fakir olmasına rağmen bayramlarda ve belli zamanlarda Hayvanlarını keserek fakir kesimlere dağıtıyordu. 

Ekmeği ile ve cömertliği ile etrafına yüzlerce insan ve aile toplandı. Herkes onu seviyordu.  

Badh zengin kervanlara saldırarak mallarına el koydu. Ele geçirilen mülkleri çevresindeki yoksul ailelere dağıttı. Cömertliğinden dolayı halk tarafından kahraman olarak görüldü. 

Çevresindeki gençler etrafında toplamaya başladı. Güç kazanarak Badh Bin Dostik, Bizans, Hamaden, Buyid ve Bagratid devletlerine seferler düzenlemeye başladı. Bu keşifler sonucunda Diyarbakır’dan Musul’a kadar topraklarını genişletti. Bağdat şehrini de kuşattı. Badh Bin Dostik Bölge halkı tarafından ölümsüz bir kahraman olarak görüldü.

Badıkan’ların dedesi Mervani devleti Badh Bin Dostik ilk kurucu lideri ve çocukların Devleti genişletmesi 

Düstek El-Baz Kurdi Dönemi

Mervanilerin kurucusu Ebu Abdullah el-Hüseyn bin Düstek el-Baz el-Kürdî el-Humeydî Bad (Baz) bir çobandı, silahlandı ve bir savaş şefi oldu, popülerlik kazandı onuncu asrın ortasından itibaren Doğu Anadolu'da fetihlere girişti. İlk önce güneyden gelerek Erciş'i ve çevresindeki müstahkem (sağlam) mevkileri aldı. Baz (Bad), nüfuzunu kuvvetlendirerek, Büveyhiler’in hakimiyetindeki Diyarbakır ve Silvan ve Nusaybin'i ele geçirdi.

Büveyhi nüfuzunun azalmasından istifade ederek, 984 senesinde Şii-Büveyhoğulları'nın sultanı Samsamüddevle Merzubani'yi mağlup edip Musul'u ele geçirdi. Kaynak: Vikipedia

983-1085 yılları arasında El-Cezire’de (Yukarı Mezopotamya) hüküm sürmüş bir Kürt devleti olan Mervanîler, 

Tarihçiler, Mervanîlerin, farklı etnik ve dinî grupların bir arada yaşamasına olanak veren çoğulcu, ülke içinde ve dışında çatışmacılıktan uzak bir siyaset dilini tercih ettiklerini vurguluyor. 

Bu, birçok kaynakta dönemin huzur ve dirlikle anılmasına neden olmuş. Aynı yıllarda ticaret ilişkilerinin gelişmesinin sağladığı refah kadar, bilim ve sanattaki ilerlemelerin toplumsal düzeyde getirdiği kazanımlar da söz konusu.

Mervanîlerin tarihinde anılması gereken ilk önemli kişi, Baz ismiyle ün salmış Botan Kürtlerinden Harbuhtlu Hüseyin b. Dostek (983-990). Fakat hanedana asıl adını veren Siirt Şirvan civarındaki Kormas köyünden Mervan oldu. Mervan, Baz’ın eniştesiydi. Baz siyasi egemenlik kurmak amacıyla civar yerleşimlere akınlar düzenlemeye başladığında, Mervan’ın oğulları dayıları Baz’ın ordusuna katılarak aktif rol üstlendiler. 

Baz, Mezopotamya’nın önemli kentlerinden olan Musul’a kadar nüfuzunu genişletince, egemenliğine meşruiyet kazandırmak için Musul’da adına sikke bastırdı.

Baz 990 yılında bir savaşta şehit olunca yerine Mervan b. Kek’in en büyük oğlu, Mervanî Devleti’nin asıl kurucusu olarak anılan Hasan b. Mervan (990-997) geçti. Hasan, döneminde nüfuz alanını genişletmenin yanı sıra, ülkesini bayındır hale getirecek icraatlarda bulundu. Bu icraatlardan biri de 996’da Amid’de Dağkapı girişinde yaptırdığı, bir yılı bulan onarım…

Hasan b. Mervan, 997 yılında Amid’de (Diyarbakır) bir suikast sonucu şehit olunca yerine, o esnada Cizre valisi olan kardeşi Mumehhidüddevle Said (997-‘1011) geçti. Tahta çıkan Mumehhidüddevle ilk iş olarak başkent Meyyafarikin’i (Silvan) imar çalışmalarına başladı. Şehir surlarını elden geçirdi. Hükümdarlığı boyunca da ülkenin imarıyla yakından ilgilendi.

Meyyafarikin’de hükümdar sarayı ve hanedan mensupları için evlerin yanı sıra kamuya hizmet edecek bahçeler, su dolapları, kanallar, cami, saat kulesi, han, hamam, bimaristan ve köprü gibi eserler yaptırdı. Batman Çayı kenarında daha sonra Elmedin olarak anılacak Nasriyye şehrini kurdu. Amid (Diyarbakır) surlarında birçok burcu yeniden inşa veya tamir ettirdi. Mart 1056’da Amid surlarında nöbet tutan askerlerin kullanmaları için Dağkapı girişine bir mescit yaptırdı.

Dicle Nehri üzerinde bugün On Gözlü Köprü diye bilinen Dicle Köprüsü de 1065’te onun döneminde, veziri İbnü’l-Enbarî’nin gözetiminde yapıldı.

Nasırüddevle’nin İran Selçuklu Devleti’yle ittifak politikasını oğlu Nizameddin de takip etti. Bu işbirliğinin neticesi olarak Mervanîler, Malazgirt Savaşı’na Selçukluların yanında katıldı. Kaynak:Diyarbakır hafızası

Badıkan Aşireti BAD-DER dernekleri Diyarbakır’da kurulmuştur.

Yönetim kurulu başkanı  Mustafa Demir

Adres : Mahabat Bulvarı Mega Arslan Cadde 75 Plaza A Blok Kat:1 No:2 Kayapınar/DİYARBAKIR