Yazar: Musa ÇELEBİ
Bismil adı nerede gelmektedir.
Osmanlı kayıtları Salnamede geçen, Basmil oymağında gelir. Yani Oymak neye denir?
Basmil köyü "Oymak", Çukurlu yerde, boy, aile, köy, göçebe anlamı taşır.
Basmil oymağı yanı Çukurlu yerdeki göçebe köy manası taşıyor.
Basmil, 1936 yılında ilçe olduğunda Cumhuriyet döneminde Bismil ismini alır. BİSMİL بسمل adı;
Bismil Nâhiye (1930) Kazâ (1936)
Bismil Köyün gerçek ismi;
(BASMİL OYMAĞINDAN GELİR.)
Bismil 1930 yılından önce, Cemiloğlu ailesine ait bir köy idi. Kadastro kayıtlarında vardır.
İskan kanuni ile Cemiloğlu ailesi Ordu iline sürüldü. Bismil toprağı kadar, Köy ve toprak verildi.
Daha sonra Basmil (Bismil) 1932 yılında Bakacak nahiyesi Basmil (Bismil) taşındı. 3197 sayılı yasa ile Diyarbakır’ın altıncı ilçesi olmuştur. İsmi Basmil değil, BİSMİL olarak değiştirmiştir.
Basmil (Bismil) önce sahipleri, Cemiloğlu ailesinde Felat Cemiloğlu, gazetecilere şöyle demiştir.
Adım, Felat Cemiloğlu.
1928 Diyarbakır doğumluyum.
Ben sekiz yaşındayken, 1936'da bütün Cemiloğlu ailesi ve damatları, İskân Kanunu uyarınca değişik illere, Ordu'ya, Giresun'a, Samsun'a, Kastamonu'ya, Sinop'a, Lüleburgaz'a, Kırklareli'ne,
Edirne'ye, Konya'ya, Denizli'ye
sürülmüşler.
Bizim aileye Ordu düşmüş.
Diyarbakır'ın en köklü ailelerinden biridir. Cemiloğulları. Yetmiş köyü varmış. Bazı köylerimizin isimlerini anımsıyorum: Karabaş, Köprübaşı, Ambar, Tavuklu, Şernami-Yeni Evler.
Sonra kaza olan Bismil’de bir zamanlar, Cemiloğlu ailesinin köyüymüş. Biz Diyarbakır'dan Ordu'ya sürgün edildikten sonra Ordu ilinde bize köy verdiler. Bizim topraklara, köylere Bulgaristan'dan gelen muhacirler yerleştirilmeye başlanmış. Diye konuşmuştu.
Basmil ismi, Bismil ve ilçe olduktan sonra, İlçeye yeni kaymakam atandı. Bismil topraklarına komisyon kuruldu. Çevre köylere ve muhtarlara duyuru yapıldı. Bismil merkeze yerleşenlere uzun vadeli düşük fiyata arazi ve arsa verildi.
BİSMİL 1937 YILINDA NÜFUS SAYIMINDA 899 KİŞİ VARDI
04.01.1936 tarihinde, 2885 sayılı kanun ile ilçe statüsüne kavuşan Bismil, Diyarbakır'ın önemli tahıl merkezlerinden biri. Bismil; Silvan, Sur ve Çınar ilçeleriyle komşu. Diyarbakır il merkezine yaklaşık 48 km, Batman'a 41 km, Mardin'e ise 94 km uzaklıkta yer alıyor.
BİSMİLİN İLK YERLİLERİ
1- foto- Bismilin yerlilerinden, Hacı İsmail Acar, Adliye Mahkeme yazı işleri müdürü olarak 40 yıl görev yaptı.
Adliyede görevi Bismil’de başladı. 40 yıl Bismil Adliyesinde çalıştıktan sonra, emekli oldu. Sevilen bir kişiliğe sahiptir.
2- Bismile Ulan ( Hola) köyünde 2 yaşında iken ailesiyle amca ve babasıyla birlikte Bismile yerleşmiştir. İsmi H Yusuf Kahraman
Bismil’de her iş yaptı. Esnaf, lokanta, kasap, çiftçilik yaptı. Şu an 84 yaşındadır. İlk defa Bismil’de Kurtuluş çay evi açtı.
3-Bismilin yerlilerinden, Abdullah Ertaş 50 yıl boyunca berberlik yapıyor. 83 yaşındadır. Ertaş, Berberlik mesleği baba sanatımız. Hala yapıyorum. Diyor.
4-Bismilin ilk yerlisi 82 yaşında, 1942 doğumlu, kaçmaz, Bismil’de ilk mahalle Dicle mahallesidir. Sonra, Dumlupınar,Akpınar ve
Bozkurt (Fırat) mahalleleri kuruldu.
Bismil Tapu da 26 yıl çalıştı. Emekli memur Mehmet Kaçmaz, iyi partide
Handan Kaçmaz babasıdır.
HABERİN DEVAMI GELECEK
