Gölün Jeolojik Oluşumu Van Gölü, Doğu Toros ve Aladağlar arasındaki tektonik oluşumun batı kısmında bulunmaktadır. Gölün batısında ve kuzeybatısında birkaç sönmüş volkan bulunur, bunlar arasında Süphan Dağı ve Nemrut Dağı yer alır. Yaklaşık 200 bin yıl önce, Buzul Çağı'nın ortalarında, Nemrut Dağı'ndan akan lavlar uzunluğu 60 kilometreyi aşan bir akım oluşturmuştur. Bu akım, Van Gölü'nün oluşumuna neden olmuştur. Günümüzde, Doğu Toros Dağları'nın erozyona uğraması sonucunda Van Gölü'nün sularının Dicle Nehri'ne dökülüp, gölün küçüleceği veya yok olacağı düşünülmektedir.
Gölün Tarihi ve Çevresi Tarihsel olarak, Van Gölü'nün çevresi çok sayıda tarihi ve turistik özelliklere sahiptir. Urartu Krallığının başkenti olan Tushpa (Van) şehri, gölün doğu kıyılarında yer almıştır. Göl çevresindeki adalar arasında en ünlüleri Akdamar, Çarpanak, Adır ve Kuş adalarıdır. Bu adalar, tarihi ve kültürel öneme sahip olup 1990 yılında Arkeolojik Sit Alanı ilan edilmiştir.
Van Gölü Canavarı Efsanesi Van Gölü etrafında dolaşan bir başka efsane ise "Van Gölü Canavarı"dır. 1889 yılına kadar dayanan kayıtlara göre, bu canavarın gölde yaşadığı iddia edilir. Ancak, yapılan bilimsel araştırmalara rağmen bu canavarın varlığı kanıtlanamamıştır. Söylentiye göre, canavarın varlığını ortaya atanlar, bölgeye turist çekmeye çalışıyor olabilirler. Bu efsane, yıllarca gölün gizemini korumuştur.
Jeomorfoloji ve Stratigrafik Yapı Gölün çevresindeki jeolojik özellikler incelendiğinde, Paleozoik'ten günümüze kadar olan zaman aralığına ait kayaç gruplarının bulunduğu görülür. Bu jeolojik birimler arasında Ofiyolitik Kayaçlar, Volkanik Kayaçlar, Kırıntılı ve Karbonatlı Kayaçlar, Volkanik Kayaçlar ve Sedimanter Örtü Kayaçları yer alır.
Alüvyal Ovalar Gölün çevresinde yer alan alüvyal ovalar, Ilıca (Zilan) Çayı, Bendimahi Çayı ve diğer akarsuların taşıdığı malzeme ile oluşmuştur. Bu ovalar, çevredeki doğal güzellikleri ve tarım alanlarını içerir.
Su Seviye Değişiklikleri Van Gölü'nün su seviyesi, iklim değişiklikleri nedeniyle farklı dönemlerde yükselip düşmektedir. 1996 yılında su seviyesi zirveye ulaşmıştır. Gölün maksimum ve minimum seviye farkı 3.36 metredir.
Van Gölü ve çevresi, hem jeolojik hem de doğal güzellikleriyle büyüleyici bir bölgedir. Ayrıca, efsanevi Van Gölü Canavarı hikayesi, bölgenin gizemini ve çekiciliğini artırır.
