Bunlar arasında hediyeleşme ve çeşitli kutlamaları örnek gösterebiliriz. Bu kutlamalar, Hristiyanların kutladıkları Noel ile farklı bir amaca hizmet etseler de kutlamalar, şekil itibariyle Hristiyanların kutlamalarıyla benzerdir. Yılbaşının yaklaşmasına müteakip olarak bazı kimseler, millî piyango bileti satın alıp zengin olmanın hayallerini kurmakta. Peki Türk tarihinde millî piyangonun ilk ne zaman ortaya çıktığını biliyor musunuz?
Millî piyango ilk kez Osmanlı imparatorluğu zamanında ortaya çıktı. Çoğunuz, millî piyango biletlerinin son yıllarda popüler olduğunu düşünse de aslında bu uygulama oldukça eskiye dayanmaktadır.
Osmanlı İmparatorluğu'nun, ''imparatorluk'' vasfını kaybettiği 1850'li yıllarda ortaya çıkan millî piyango biletleri, esasen Batı yani gayrimüslimlerin bir uygulaması olarak Türk kültürüne geçmiştir ki Osmanlı toprakları içerisinde de bu piyango uygulamasının ilk defa gayrimüslimler arasında uygulandığını belirtilmektedir.
Fakirlerin şansları olursa zenginleşmesi adına benimsenmeye başlandı.
Pek çok yenilik gibi piyango alışkanlığı da Batı’dan geldi. Ülkemizde ilk piyango çekilişi 1836’da İzmir’de düzenlendi; büyük ikramiye olarak ise altın cep saati hediye edildi.
Osmanlı’nın sınırları içinde, Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde düzenlenen piyangoların biletleri de satılırdı. Biletler, elçiliklerin tayin ettiği zengin tüccarlar, kuyumcular ve seyyar bayilerce piyasa sürülmekteydi.
Sultan Abdülmecit döneminde, 1855’de yabancı piyango biletlerinin yurda sokulması yasaklandı. Yasak kararı, elçiliklere yazılan birer resmî yazıyla bildirildi. Ardından da 1857 yılında Danıştay kararı ile ülkede düzenlenen her türlü piyango çekilişlerine yasak getirildi. Men kararı, 300’ü aşkın bilet satıcısı devlet yönetimine dilekçe verip zararlarının karşılanmasını istediler.
Osmanlı belgelerinden, 1855 yılında piyango biletlerinin yurda sokulma yasağının getirilmesi, özellikle Sultan Abdülmecid zamanında alınan bu karar ile elçiliklere gönderilen yazılarla yabancı biletlerin Osmanlı topraklarına sokulmasının önlenmek istenilmesidir.
Piyangoculuğu 300'den fazla kişinin yapmasıyla değişen iş bozukluğu ve sıkıntısına müteakip devletten tazminat istemeleri sebebiyle her türlü piyango yasaklanmıştır. Yasaklanma sebebinin, İslam dinine uygun olmamasından dolayı değil, ekonomik nedenlerden dolayı olduğu anlaşılmaktadır.
Sultan Abdülaziz Döneminde Piyango Yeniden Ortaya Çıkmıştır.
Sultan Abdülaziz'in saltanatı döneminde
iki ünlü Rum banker, bir emlak piyangosu hazırlayarak kazananlara Yeşilköy'den üç adet yalı vereceklerini vaat etmişlerdir. Bu, basit bir piyango girişimi olsa da bundan sonra piyangoculuk daha çok gelişmiş ve tercih edilmeye başlanmıştır.
2. Abdülhamit döneminde de çeşitli piyango çekilişleri düzenlendi. 1880/90 arasında Şark Şimendiferleri Piyangosu düzenlendi. 1898’de Bulgar Piyangosu’nun biletlerinin satılmasına izin verildi. Sultan, 1900 yılında, İzmir Hamidiye Sanayi Mektebi yararına düzenlenen piyangoya açık destek verdi.
İktidar, bilet fiyatları, satış noktaları ve satıcılar hakkında bir Piyango Nizamnamesi hazırlanmasına ön ayak oldu ve Cumhuriyet döneminde, piyango tertip, satış ve dağıtımı artık devlet eliyle yapıldı. 16 Şubat 1925’de kurulan Türk Tayyare Cemiyeti, piyango düzenleme görevini üstlendi. Türk Hava Kuvvetleri’ne pilot yetiştirilmesi ve uçak alımından sorumlu TTC’nin ciddi gelir kaynaklarına ihtiyacı vardı. Tayyare Piyangosu da kazanç kapılarından birisiydi. Cemiyete piyango düzenleme yetkisi, 9 Ocak 1926’da çıkarılan bir kanunla verildi.
İlk piyango çekilişi de 19 Nisan 1926’da gerçekleştirildi. Piyangonun kuruluş amaçlarını Mösyö Edward Mizraki belirledi. Yahudi asıllı Mizraki, Osmanlı’nın son dönemindeki Donanma Cemiyeti Piyangosu’ndan geniş deneyim sahibiydi. Tayyare Cemiyeti, İstanbul’da 193, Ankara’da 27, yurdun değişik illerinde 425 şubesi ve gezici bayisi vasıtasıyla biletlerini satıyordu. İkramiyeler nakit ödeniyordu. Harf devriminin ardından Türk Tayyare Cemiyeti’nin adı Türk Hava Kurumu olarak değiştirildi. 1939 yılına gelindiğinde yılda satılan bilet sayısı 2,5 milyon adet seviyelerine ulaştı. Türkiye cumhuriyetinde Millî Piyango İdaresi, 3670 Sayılı Kanun ile 5 Temmuz 1939’da resmen kuruldu. 19 Mayıs 1940’da yapılan çekiliş törenine 2. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü ve Bakanlar Kurulu üyeleri katıldı.
2017 yılında çıkan 680 sayılı KHK ile Millî Piyango İdaresi, Türkiye Varlık Fonu’na devredildi. 2020 yılında ise Türkiye Varlık Fonu ile Sisal Şans arasında imzalanan sözleşme kapsamında, Millî Piyango İdaresi tarafından yürütülen şans oyunları Sisal Şans'a devredildi. Unutulmamalıdırki bu şans oyunları ne kadar Mahsum gösterilirsede nihayetinde kumarın şubelerindendir. Bağımlılık yapabilir. Mümkün olduğunca kumar ve şubelerinden uzak durmak gerekir.
Abdulmenaf Çelebi
