Kardiyovasküler hastalıklar, dünya genelinde en yaygın ölüm ve hastalık nedenlerinden biri olarak dikkat çekiyor. Bitkilerden elde edilen özler, içerdiği biyoaktif bileşikler nedeniyle ilaç geliştirme süreçlerinde büyük bir rol oynuyor. Ancak, ilaç etkileşimleri, yan etkiler ve klinik çalışmaların eksikliği gibi faktörler, bu özlerin yaygın kullanımını sınırlamaktadır.
Akdeniz Bitkilerinin Kalp Sağlığı Üzerindeki Etkileri
2023/24 akademik yılı boyunca biyolog Mateu Anguera Tejedor tarafından gerçekleştirilen araştırma, Universitat Autònoma de Barcelona’da (UAB) Biyoloji lisans derecesi projesi olarak başladı. Araştırma, o dönemde UAB Sinir Bilimleri Enstitüsü’nde doktora sonrası araştırmacı olan René Delgado’nun rehberliğinde yapılmış ve şu an Barselona Üniversitesi Eczacılık ve Gıda Bilimleri Fakültesi'nde öğretim üyeliği yapan Delgado’nun katkılarıyla şekillendirilmiştir.
Araştırma, yakın zamanda Food Bioscience dergisinde yayımlanan bir makale olarak bilim dünyasıyla paylaşıldı. Çalışma, Akdeniz diyetinde yer alan bazı bitkilerden türetilen biyoaktif bileşiklerin etki mekanizmalarını, klinik ve preklinik kanıtlarını ve yan etkilerini kapsamlı şekilde ele almaktadır.
Araştırmada İncelenen Bitkiler ve Aktif Bileşenler
Bu araştırmada analiz edilen bitkiler ve ana bileşenleri şunlar:
Sarımsak (Allium sativum): Diallyl trisülfid, allicin, S-allyl sistein.
Alıç Çalısı (Crataegus monogyna): Kuersetin, apigenin, klorojenik asit.
Safran (Crocus sativus): Krosin, safranal.
Zeytin (Olea europaea): Oleik asit, oleuropein, hidroksitirosol, oleasein.
Biberiye (Salvia rosmarinus): Rosmarinik asit, karnosik asit.
Asma (Vitis vinifera): Resveratrol.
Çalışma, bu bileşiklerin en önemli farmakolojik mekanizmalarına odaklanarak, antioksidan, anti-enflamatuvar, vazodilatör etkiler ve lipit metabolizması düzenlemelerini vurguladı. Bu etkiler, özellikle ateroskleroz ve hipertansiyon gibi hastalıkların tedavisinde kritik öneme sahiptir.
Kalp Krizi ve Felç Riskini Azaltma Potansiyeli
Sonuçlar, bu doğal bileşiklerin ateroskleroz tedavisinde potansiyel taşıdığını ve kalp krizi ile felç riskini azaltma konusunda umut verici bulgular sunduğunu gösteriyor.
Araştırma ekibi, bu biyoaktif bileşiklerin etkili olduğunu kabul etse de, farklı bitkisel özlerin birlikte tüketilmesinin terapötik sonuçları etkileyebileceğini vurguladı. Bu fenomen, "matris etkisi" olarak bilinir ve diyet bileşenlerinin, her bir bileşiğin etkinliğini artırabileceğini ya da azaltabileceğini ifade eder. Bu etkileşimlerin anlaşılması, bitkisel özlerin diyetle birlikte kullanıldığında terapötik faydalarının artırılmasına yardımcı olacaktır.
