Gre Fılla Höyüğü'nde 2018 yılında başlatılan kazı çalışmaları, Diyarbakır Müze Müdürlüğü ve Kocaeli Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Ayşe Tuba Ökse'nin bilimsel danışmanlığında gerçekleştirildi. Kazılar geçen yılın aralık ayında tamamlandı.
Kazılar sonucunda Çanak-Çömleksiz Neolitik Dönem'e ait yaşam izleri, dini ve sosyal yaşam alanlarına dair kalıntılar bulundu. Yapılan çalışmalar sonucunda 2,687 eser gün yüzüne çıkarıldı.
Bu çalışmalar sırasında höyükteki en eski yerleşimin Çanak-Çömleksiz Neolitik Dönem'de başladığı ve Erken Neolitik Çağ'da ise yakındaki Ambar Höyük ve Kendale Hecala'ya yerleşildiği belirlendi.
Höyükteki kazılarda ortaya çıkarılan özellikle dikili taşların bulunduğu üç yapı, özel bir proje kapsamında Diyarbakır E Tipi Kapalı Cezaevi'nin bahçesine taşınıyor. Bu taşınma sonrasında yapılar aslına uygun bir şekilde birleştirilecek ve ziyaretçilere sunulacak.
Diyarbakır Müze Müdür Vekili Müjdat Gizligöl, bu kazıların önemine vurgu yaparak, bulunan yapıların Gre Fılla Höyüğü'nü "Diyarbakır'ın Göbeklitepe'si" olarak adlandırdı. Gizligöl, kazı çalışmalarının bu önemli yapıları su altında kalmaktan kurtarmayı amaçladığını belirtti.
Kazı alan sorumlusu arkeolog Mesut Vural da yapıların 3 tarihî yapının taşındığı cezaevine yerleştirilmesiyle ziyaretçilerin 11 bin 300 yıl öncesine giderek o dönemin atmosferini soluyabileceğini ifade etti.
