Diyarbakır; Dicle Nehri ile Fırat Nehri arasında bulunan Mezopotamya’nın tam kalbinde yer alan bir şehir. Doğu ve batıyı birleştiren bir noktada Dicle Vadisine hakim bir tepe üzerinde konumlanan Diyarbakır, Karacadağ'dan Dicle'ye kadar uzanan geniş bazalt platosunun doğu kenarında; Karacadağ lavlarının bittiği Dicle Vadisinin batısında yer almaktadır.
Diyarbakır; Fırat ve Dicle'den ismini alan Mezopotamya'da" Bereketli Hilal” olarak nitelendirilen bölgenin “iki uzak ucunun birleştiği, kuzeye doğru en çok sokulduğu ve en büyük genişliğe eriştiği orta kesimini oluşturmuştur." Verimli toprağı ve toprağa hayat veren Dicle Nehri ile tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar; birçok ilke ev sahipliği yapmış, uygarlıkların doğuşuna ve yok oluşuna tanıklık etmiş, birikimi ile kültürlere ışık tutmuş ve onları beslemiştir.
Tarih boyunca 33 medeniyete ev sahipliği yapan Diyarbakır ile ilgili bunları hiç duydunuz mu?
İste Diyarbakır ile ilgili bilinmeyen gerçekler
1) Diyarbakır, Mekke, Medine, Kudüs ve Şam’dan sonra İslam’ın 5. Haremi Şerifi olan şehirdir.
2) Diyarbakır Hz. Ömer döneminde İyâz b. Ganem (ra) komutasındaki sekiz bin kişilik ordu ile fethedilmiştir.
3) Diyarbakır’ın fethi sırasında içinde Halid b. Velid’in oğlu Süleyman bin Halid’in de olduğu 27 sahabe şehit olmuştur. Bu şehitlerin mezarları hâlâ İçkale’de bulunan Hz. Süleyman Camisi yanındaki şehitlikte yer almaktadır.
4) Mekke ve Medine'den sonra en çok sahabenin metfun olduğu yer Diyarbakır'dır. Şehrin fethi sırasındaki ilk çatışmalarda şehid olup Hazreti Süleyman Camii civarında medfun olan 27 sahabe ismi ise şöyle: Süleyman b. Hâlid b. Velid (ra), Rıdvan (r.a.), Mes'ûd (r.a.), Beşir (r.a.), Hamza (r.a.), Amr (r.a.), Şu'be (r.a.), Sâbit (r.a.), Zeyd (r.a.), Zeyd (r.a.), Halid (r.a.), Halid (r.a.), Nu'mân (r.a.), Muhammed (r.a.), Muhammed (r.a.), Abdullah (r.a.), Abdullah, Abdullah (r.a.), Hasan (r.a.), Hasan (r.a.), Ka'b-i Zişan (r.a.), Fudayl (r.a.), Mâlik (r.a.), Fahr (r.a.), Ebu'l-Hamd (r.a.), Ebu Nasr (r.a.), Muğire. (r.a.).
5) Dünyada ilk köy yerleşim birimi Ergani ilçesine bağlı Çayönü Höyük olarak bilinmektedir. Bismil Körtik Tepe’de yapılan kazıların ardından Körtik Tepe’nin Çayönü Höyük’ten daha eski olduğu anlaşılmıştır.
6) Yunus Aleyhisselam bir süre Diyarbakır da bulunmuş ve Diyarbakır halkı için dua ettiği rivayet edilir.
7) Diyarbakır, Mekke ve Medine'den sonra en çok Peygamber ve Sahabe kabirleri bulunduran mübarek bir şehirdir..
8) Diyarbakır Ulu Camii, İslam aleminin 5. Harem-i Şerifi olarak kabul edilmektedir.
9) Hz. Süleyman camii dünyada bahçesinde 27 sahabe bulunduran tek camiidir.
10) Silvan ilçesindeki Malabadi Köprüsü dünya taş köprüleri içinde kemeri en geniş olandır.
11) Diyarbakır Ulu Camii anadoluda ibadete açılan ilk camii dir.
12) Dünyada ilk robot el Cezeri tarafından Diyarbakırda yapılmıştır.
13) Dünyada ceylan derisine elle yazılan tek Tevrat Diyarbakır’da bulunmaktadır.
14) Kabe’nin ilk ipek örtüsü Diyarbakır’da Hasanpaşa hanında dokunmuştur.
15) Çin seddinden sonra en uzun surlar Diyarbakır surlarıdır.
16) Diyarbakır Kalesi dünyanın en büyük kalesidir.
17) Anadolu’da İslamiyetle tanışan ilk şehir Diyarbakır’dır.
18) Türkiye’de Hz. İsa’nın konuştuğu dil olan Aramiceyle ibadet edilen tek kilise Diyarbakır'dadır.
19) Yahudi inancına göre Kudüs’ten sonra ikinci kutsal kent olan Kalne kenti Diyarbakır’dır.
20) Kuran-ı Kerimde Kehf suresi 17. ayette geçen Eshab-ı Kehf mağarası bazı rivayetlere göre Diyarbakır Lice’dedir.
21) Diyarbakır’da 9 peygamber kabri bulunmaktadır.
22) Diyarbakır’da 3 peygamber makamı bulunmaktadır.
23) Diyarbakır’da 541 sahabe yaşamıştır Sahabelerin kabirlerinin 40'a yakının kabirleri bellidir.
24) Anadol’unun ilk üniversitesi olarak kabul edilen Mesudiye Medresesi de Diyarbakır'da bulunmaktadır.
25) Hz. Adem ve Hz. Havva’nın dünyaya gelirken ilk ayak bastıkları yerin Diyarbakır’ın Dicle ilçesi olduğu bazı efsanelerde yer almaktadır.
26) Tarihi 12 bin yıla yakın olan Diyarbakır, 33 medeniyete ev sahipliği yapmıştır.
27) Diyarbakır’da yontma Taş ve Mezolitik devirlerinde şehrin çevresindeki bazı mağaralarda yaşanmış olduğu, yapılan arkeolojik araştırmalar ile anlaşılmıştır. Eğil-Silvan yakınlarındaki Hassuni Mağaraları ve Dicle kolları üzerinde, Ergani yakınlarındaki Hilar Mağaraları'nda bu çağa ait birtakım kalıntılar tespit edilmiştir.
