Çemê Sor Irmağı

Mardin- Mazıdağ arasındaki kıvrımlı Mardin eşiği dağlarından (bu yöre aynı zamanda Dicle ile Fırat nehirlerinin su bölümü çizgisini oluşturmaktadır) kaynağını alan Şeyhan Çayı, topoğrafik koşullara uygun olarak önce güneye doğru akmaktadır.

Savur ilçesine bağlı sürgücü köyüne doğru (doğuya doğru) bir kavis çizerek, Savur ilçesinin batısından kuzeye yönelmektedir.

"Beriguhara" adıyla da anılır

Burada Çemesor ve ilerde de Beriguhara çayları adıyla anılan Şeyhan Çayı, tepelik alanlar (Şeyhahmet T., Beyaz T., Tilkikale T., Bilinlori T., Seriguhara T., Emir T., Haruşki T.. Bekiali T... vs) ile Sipi dağındaki dere ve kaynakları da toplayarak Bismil havzasına doğru yönelmektedir.

Bismil ilçesi idari sınırında yer alan Kurudeğirmen (Köpekli) köyü, Kılavuztepe (Şeiran) Köyü, Ağıllı Köyü (Birik), Meydanlık Köyü (Mellamus) ve Yenice Köyü civarından geçerek Aralık (Tezekli) Köyü ile Tepe (Behramki) Köyü arasından Dicle nehrine dökülür.

"Bismil'de Köklü Tarih ve Doğa Güzellikleri"

Diyarbakır ilinin ikinci büyük ilçesi olan Bismil, tarihi zenginlikleri ve doğal güzellikleriyle dikkat çeken bir bölgedir. Eski mezar taşlarıyla süslenmiş olan Bismil, bu taşların bir kısmının Konya ve bir kısmının Musul'dan geldiği söylenen 250-400 yıllık eserlere ev sahipliği yapmaktadır. İlçe, geçmişte köy statüsünde olsa da zamanla nahiye ve mahallelerin birleşimiyle günümüzdeki konumuna gelmiştir.

1936'da Diyarbakır'ın altıncı ilçesi oldu

1926 yılındaki idari bölünmeyle Şark Nahiyesi'nin merkezi olan Bismil, daha sonra Seyithasan Mahallesi'ne bağlanmış ve tekrar ayrılarak 1936'da Diyarbakır'ın altıncı ilçesi olmuştur.

Ergani'den sonra nüfus bakımından en büyük ilçe olan Bismil, coğrafi konumuyla da dikkat çeker. Hem karayolu hem de demiryolu bağlantılarına sahip olan ilçe, Dicle Nehri'nin suladığı topraklar üzerinde yer alır.

Bismil'de toplam 12 mahalle ve 112 köy bulunmaktadır. Tepe, Yukarı Salat ve Ambar beldeleriyle zenginleşen ilçe, aynı zamanda turistik açıdan önemli bölgelere ev sahipliği yapar. Türkmen Hacı Mahallesi'nde bulunan Kabasakal, Sarısakal ve Yedikızlar Türbeleri, Koği, Tepe, Saladum, Matar gibi mahallelerdeki höyükler (yapay tepeler) ilginç ve keşfedilmeye değer yerler arasında yer alır.

50,2 derece sıcaklık

Bismil, karasal iklim etkisi altında yazları sıcak ve kurak, kışları ise soğuk ve yağışlı bir iklimle karakterizedir. Bismil Ovası, yaz aylarında Diyarbakır'ın en yüksek sıcaklıklarının ölçüldüğü bir nokta olarak bilinir. Tarihte 10 Temmuz 1962'de ölçülen 50,2 derece sıcaklık, bölgenin sıcak yaz günlerini vurgular.