Tepe 1990 yılında nüfusu 3830 kişi, 2023 nüfusu, 2.304 Erkek, 2.192 bayan olmak üzere toplam 4.496’dır
OSMANLI KAYITLARINA GÖRE BAHREMKİ (TEPE) TARİHİNE
1 DÖNEM 1526 BAHREMKİ YAŞAYANLAR
Bahremki ilk yerleşimi (Tepe) 1526 yılına dayanır. Tabi 1526 yılında şimdiki Tepe halkı değil, Aşağı mahallede isimsiz mezar sahipleri yaşıyordu.
Peki 1526 yılında Bahremki (Tepe) yaşayanlara ne oldu?
Şimdi onu anlatacağız.
Osmanlı kayıtları incelediğimizde;
1040 no’lu Halep Tapu-tahrir Defteri: Nejat Göyünç, XVI. Yüzyılda Mardin Sancağı kitabında şunları yazar. 1526 yılında Behramki [Kürtçe behramkîaşiret] köyüdür.
Kürt-Sünni yerleşimi vardır.
Eski Bahremki (Tepe) halkı, 1814 yılında Mardin eşkiyaları ile bir olup, Osmanlı’ya başkaldırıncaya kadar yaşamaya devam etmiştir.
İşte, Osmanlı isyancıları affetmez.
XIX. YÜZYILIN ILK YARISINDA MARDIN SANCAGI'NIN SOSYAL VE IKTISADi DURUMU HAKKINDA KİTAPTA OSMANLI DÖNEMİ BAHREMKİ (TEPE) HAKKINDA ŞUNLAR YAZAR
Osmanlı Kayıtlarında kitaplarda şunları yazar; Behramki (şimdi Tepe) (XVI. (16) yüzyılda Savur kazasına bağlı idi.)
1518'de 9 h(âne), 5 m(ücerred) (Mücerred anlamı; ,babasının yanında yaşayan bekar yetişkin çocuk demek) 1526'da 12 ev, 4 Mücerred; 1540'da 92 nefer (Rütbesiz asker demek) (1540 yılında nüfus erkek 92 kişi, mutlaka 92 bayan ve 92 çocuk düşünülürse Bahremki toplam nüfusü 276 kişi vardı) yani 22 cift, 56 bennâk, 14 m. Mahsulleri: Bugday, arpa, pamuk (Not: 1540 yılında bile pamuk ekiyorlardı) Hasil: 1518 de 4.500, 1526'da 5848, 1540'da 16.100 akçe paraları vardı. (Akçe Osmanlı Devleti'nin temel para birimiydi)
BAHREMKİ 1540 YILINDA HASAN KETHUDAM GELİŞTİRMESİNİ SAĞLADI
Bahremki (Tepe) Köyün 1540 senesindeki büyük gelismesi Hasan kethudâmn gayretlerinden mütevellittir (mütevellit sebeb olan, kalkındıran demek) : ‹Mezkûr Hasan kethudâ karye-i mezbürun perâkende olanin cem eyleyüp karye-i mezbúreyi mamûr eyleyüp ve mâl-i padisâhi zabtina dahi muavenet etmeğe mültezim olmağın defter-i cedide bir siftlik zemini ile muaf kayd olundu. Madamki iltizam üzre hizmet eyliye, bir ciftlik zemini ile muâf olay. 1564de ahalisi müslümandı. diye kitapta yazar.
Hasan Kethudam mezarı şimdiki aşağı cadde üzerinde mezarda meftundur.
Şimdiki aşağı mahallede 1518-1814 arası yaşayan eski Bahremki aşireti mezarları bulunmaktadır. Şimdiki Tepe'liler bazı mezarların üzerine ev yapmışlar.
Bahremki aşireti 1540 yılında Osmanlı Devletine sadıktır. 1814 yılına kadar nüfusları çoğaldı. Fakat 1814 yılında Bekir adlı liderleri Mardin eşkiyalara destek verdi. Osmanlı süvarileri tarafında Bahremki ev ve çadırları ateşe verdi.
1814 YILINDA BAHREMKİ (TEPE) LİDERLERİ BEKİR ADINDA MARDİN İSYANCILARLA İŞBİRLİĞİ YAPTI.
1814 OSMANLI İLE ÇATIŞMASI
Osmanlı kayıtları, 31 Mart 1814 M. (9 Rebi’ül-âhir 1229 H.) tarihli belgeye göre; Diyarbekir
Eyaleti’ne bağlı kaza ve nahiyelerin ahalisinin kendi başına buyruk hareket ettikleri tespit edilmiş olup, bölgedeki Kürt aşiretlerinin birbirleriyle ittifak ederek, Diyarbekir’e atanan valilerin nüfuzlarının kırılması ve hükümetlerinin düşürülmesi için sürekli olarak isyan çıkardıkları bildirilmiştir. Bunlardan Behramki kazasında isyan eden Bekir adlı kişinin Kürt ve yezit eşkıyasıyla beraber hareket ettiği, Diyarbekir ve Mardin’i istila ederek bölge ahalisinin emval ve hayvanlarını gasp ettikleri, aynı zamanda “tekâlif-i şer‛iyye, örfiye ve hazariye” gibi vergileri vermedikleri gibi gayrimüslimlerin ödemekle mükellef oldukları cizyenin ödenmesine de engel oldukları anlaşıldığından iki bin nefer süvari ve piyade askeriyle üzerlerine hücum edilerek bin nefer kadar eşkıya kılıçtan geçirilmiştir. Kurtulanlar ise yer ve yurtlarını terk etmişlerdir.
Amid (Diyarbakır) kadısı El-hac Seyyid Abdullah tarafından gönderilen 1 Nisan 1814 M. (10
Rebiü’l-âhir 1229 H.) tarihli ilam kaydına göre; Behramki nahiyesinde Diyarbekir ile Mardin arasındaki eşkıya ve aşiretlerin cezalandırıldığı bölgede asayiş ve güvenliğin sağlandığı bildirilmiştir.
Not: 1814 yılında Bahremki (Tepe) halkı Mardin isyancılara katılıyor. Osmanlı süvarileri isyancılardan 1000 kişiyi öldürüyor. Osmanlı askerleri isyana destek veren, Bahremki eşkıyası üzerine de hücum edilmiş, hane ve çadırları basılarak ateşte yakılmıştır. Kalan Bahremki’lilerde kaçmışlar. Kaza boşaltılmıştır. Şimdiki Tepe boşaltılmıştır.
İşte buraya kadar Eski Bahremki'illerin durumudur. Zaten Tepe aşağı mahallede mezarları vardır. Mezarların üzerinde isimlerde yok.
ŞİMDİKİ GELELİM YENİ TEPE NASIL KURULMUŞ NE ZAMAN TEPE İSMİ NASIL ALMIŞTIR, ŞİMDİKİ TEPE AŞİRETLERİ NE ZAMAN GELMİŞTİR.
Osmanlı imparatorluğu kayıtlarına göre; şimdiki Tepe’liler 1856 yılında yerleşmiştir. Yanı 1814 Osmanlı-Mardin ve Bahremki isyancı çatışmasından 42 yıl sonra gelip, yerleşmişler.
Örnek; Özaydın, Yel, Sümer, Çelebi, Güleken, Akaydın, vb daha soy isimleri saymadığımız Tepe’liler gelip yerleşmiştir.
Örnek :Sümer’ler Savur Yazır (Kuzirip)’den sonra Kırkdilek'ten ( Hesan Bazari mezarı vardır) sonra Tepe’ye yerleşmiştir.
Mesela; Çelebi’ler Hazro Kırmataş (Zoğbirîm) köyünde gelen H Hüseyin Ambarcıya yerleşmiş, sonra Mala Mehmıağı (Yel) kızları Ayşi ile evlenmiştir. (1860) H. Hüseyin oğlu Muhammed ailede başarılı olmasıyla, Malamehmihacı ismi almışlardır. Muhammed oğlu Ahmet ağa ( Tepe'nin ilk muhtarı) İşte burada sadece 2 örnek verdim.
Tepe’de şimdiki aileler Osmanlı kayıtlarına göre,
1856 : Behramki) Diyarbakır eyâleti (salnâme) ismi Bahremki diye geçer. Şimdiki Tepe halkının Tepe'ye ilk yerleştiği tarihtir.
(1856-1870) yılları arası Bahremki Kazâ (köyden büyük) idi.
Bahremki (1870-1935) yılları arası Nahiye oluyor.
Bahremki, Bazen Tepe dediler, Diyarbekirin Bismil kazasinin bir bacağıdır. 1960'da Tepe 1.022 nüfusu vardı.
Bahremki 1935 yılından sonra Türkiye cumhuriyeti kaydında Bahremki yerine ismi TEPE yazılıyor.
1960 : Tepe) (Tepeberavan) ismi alır TepeBaravan bağlı 33 köy vardı.
1970'den sonra okul kayıtlarında, Tepe Bucağı ismi verilir. Çünkü Tepe Bucağı ilkokulu ismi verilmiştir.
Tepe nahiyesinde 1925 yılında Dinsiz Nahiye Müdürü vardı. Nahiye müdürü çocukların Kurani Kerimin okumasına karşı çıkıyordu.
1992 yılında Belde olduğu için, Tepe beldesi ismi alır. 2014 yılından sonra ismi Büyükşehir yasasıyla nedeniyle, ismi Tepe mahallesi oluyor.
DEVAMI GELECEK
