Hazırlayan: Musa ÇELEBİ
İlçe bu statüsünü 1936 yılına kadar sürdürmüş olup, bu tarihten sonra 3197 sayılı yasa ile Diyarbakır’ın altıncı ilçesi olmuştur.
BİSMİL’İN İLK MAHALLESİ DİCLE 1937 YILINDA ALTIOK MAHALLESİ KURULDU
İlçe statüsüne geçtiği 1936 yılında ilçenin ilk ve tek mahallesi Dicle Mahallesi iken, 1937 yılındaki kurulan Altıok Mahallesi ile ilçede mahalle sayısı ikiye ulaştı.
Daha sonraki yıllarda Bozkurt (Fırat) ve Akpınar adında iki mahalle daha teşekkül etmiştir. İlçenin Dicle nehri kenarında bulunması ve nehrin zaman zaman artan debisi nedeniyle su taşkınları yaşanmış, nehrin kenarında bulunan yerleşim yerleri ve sakinleri ilçe merkezine taşınmış ve mahalle sayılarında artış olmuştur.
KURTULUŞ MAHALLESİ 1952 YILINDA KURULDU
Dicle nehrinin 1952 yılında taşması sonucunda Kurtuluş Mahallesi adında yeni bir mahalle daha oluşmuştur.
1963 yılında Dicle Nehrinin tekrar taşması ve evleri yıkılan vatandaşlar için Fatih Mahallesi adı altında yeni bir mahalle daha oluşmuştur.
Daha sonra İlçeye gelen yoğun göç sonucunda Dumlupınar, Şentepe, Esentepe, Sanayi, Tekel, Seyrantepe adında mahalleler oluşmuştur.
Bugün itibariyle Bismil 123 Mahalle 87 mezrası olan bir ilçe durumundadır.
Diyarbakır ilinin doğusunda yer alan ilçenin yüzölçümü 1.650 KM2 olup, Deniz seviyesinden yüksekliği 550 Metredir.
3 KÖY VE 3 MEZRA BİSMİL’DEN ALIP, BATMAN MERKEZ’E BAĞLANDI.
24.04.2013 Tarih ve 28627 Sayılı Resmi Gazetede yayınlanan üçlü Kararname ile 5442 Sayılı İl idaresi kanunu 2'nci maddesinin (B) ve (D) bendlerine göre, Diyarbakır ili, Bismil İlçesi Akoba, Diktepe, Kocalar köyleri ve Yeniköy, Göntaşı, Demirköy mazraları Batman ili, Merkez bucağına bağlanmıştır.
BİSMİL ÖZELLİKLE 1985-1995 YILLARINDA MÜTHİŞ NÜFUS ARTIŞI YAŞANDI
Bismil yapılan ilk nüfus sayımına göre ilçenin nüfusu 3397 olarak tespit edilmiştir.
1970’li yıllardan itibaren köyden kente göç başlanmış son 10 yıl içinde bölgenin değişik ilçelerinden özellikle Sason, Kulp, Kozluk, Lice ve Savur’dan ilçemize yoğun göçler olmuş, 1980 yılında Nüfus 19.600 iken 1985 yılında 24.863, 1990 yılında ise 39.834 e yükselmiştir.
Bismil nüfusu 2023 yılına göre 119.972 Kişi, Bu nüfus, 60.284 erkek ve 59.688 kadından oluşmaktadır.
İDARİ VE SOSYO-EKONOMİK DURUM
YÜZÖLÇÜMÜ BAKIMINDAN DİYARBAKIR’IN EN BÜYÜK İLÇESİ BİSMİL’DİR.
Diyarbakır ilinin nüfusu, 2023 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre 1.818.918 kişidir.
Diyarbakır ilinde 17 ilçe ve belediye bulunmaktadır. Nüfus bakımından en büyük ilçeleri sırasıyla
Bağlar, Kayapınar, Yenişehir, Sur, Ergani, Bismil, Silvan’dır.
Yüzölçümü bakımından en büyük ilçesi ise Bismil’dir. Nüfus bakımından en küçük ilçesi Çüngüş’tür, yüzölçümü bakımından en küçük ilçesi Kocaköy’dür. Diyarbakır nüfus açısından, Türkiye’nin en büyük onikinci kentidir.
Türkiye’nin mevcut en zengin petrol yataklar Diyarbakır -Siirt sınırında, Batman ili ile Diyarbakır’ın Bismil ilçesi sınırları içindedir.
TARİHİ YERLER: İlçemizin bulunduğu çevre çok eskilerde de çeşitli uygarlıklara ev sahipliği yapmıştır.
Bundan 4.000 yıl önce(M.ö.2000) Asurlular ile Huriler arasında Dicle ovasının paylaşımı ve Mezopotamya üzerinde egemen olma isteğiyle sürekli savaşlar meydana gelmiştir.
Tarihi yerler; Sonraki yazılarda anlatılacaktır.
YER ALTI ZENGİNLİKLERİ:
Dicle nehri tarafından ikiye ayrılan Bismil ilçesinin Güney bölgesi, Arap platformu arazilerinden oluşur ve Kuzey bölgesi ise, III. Jeolojik Döneme ait arazilerden oluşmuştur.
AKARSU VE GÖLLER :
İlçemizden Dicle Nehir’i geçmekte olup, bu Nehir’e irili ufaklı bir çok çay ve dere dökülmektedir. Bu çayların en önemlileri, Pamuk Çay, Göksu Çayı, Kurmuşlu (inardı) Çayı, Kuru Çay, Ambar Çayı, Caferi Çayı ve Salat çayıdır.
ULAŞIM:İlçemiz Diyarbakır'a 55 km mesafede olup, Batman-Diyarbakır Karayolu Bismil'den geçmektedir.
İKLİM: İlçemiz karasal iklimin etkisindedir. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ise soğuk ve yağışlı geçmektedir.
BİSMİL'İN ÜNLÜ KİŞİLERİ:
Bismil'in yetiştirdiği ünlüler şunlardır;
1-Esma OCAK(Yazar), 2-Vasfi ÖNGÖREN(Yazar), 3-Salih ÇELİK ,(Prof ), 4-Bahattin KARAKOÇ(Milletvekili-Avukat), 5-Salih SÜMER (Milletvekili-Devlet Bakanı, 6-Edip POLAT(Yazar), 7-Abdurrahman Efendi(1920-24 Diyarbakır Belediye Başkanı), 8-Erdal BULUT (Ses Sanatçısı)
9- Veysel ÖNGÖREN (Şair), 10- Reşat GÜLEKEN (General), 11- Şeyhmus ARSLAN (Milletvekili, 12- Muzaffer ARSLAN (Milletvekili, 13- Eşref CENGİZ (Milletvekili), 14- Vedat AYDIN Siyasetçi 14- Bismilli Zeko (Ses Sanatçısı), 14- Ali İhsan MERDANOĞLU (Milletvekili), 15- Mehmet Mehdi EKER (Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı)
BİSMİL’İN ŞEMAM EŞEKLERİ
Bismil’de eskiden festivaller düzenlenir ve bu festivallerde yerli halk çeşitli tiyatro oyunlarını sergiler, çeşitli yarışmalar düzenlenirdi.
Bu yarışmaların en önemlisi At yarışları idi. Şimdiki Cumhuriyet İlköğretim Okulunun arkasında kalan yer, Koşu yolu olarak kullanılmakta idi.
Bu festivaller süresince panayırlarda ip cambazları hünerlerini sergilerdi. En önemli festivallerden biri" En İyi Merkep Yetiştirme"festivali idi. Bismil'in o zamanki sembolü olan iri beyaz eşekler çok meşhur olup,yerel dilde bunlara Şamam Eşeği adı verilirdi.
Günümüzde bu eşeklerin nesli tükenmiş olup, zamanın en iyi taşıma ve ulaşım araçları idi.
