Yazı: Musa ÇELEBİ
Mezopotamya Topraklarında çatışmalar durmadı.
Bundan 4.000 yıl önce(M.Ö.2000) Asurlular ile Huriler arasında Dicle ovasının paylaşımı ve Mezopotamya üzerinde egemenlik kurma nedeniyle sürekli savaşlar meydana gelmiştir.
Asurlular şimdiki Bismil ÜÇTEPE köyünde bulunan ve halen çok büyük bir kısmı tepe altında bulunan büyük bir saray yaparak burayı Hurilere saldırıda ileri üs karakolu olarak kullanmışlardır. Bu sarayın adı TUŞPA olup, Asur kralı Banibal tarafından yapıldığı rivayet edilmektedir.
Bu Sarayın bulunması 1865 yılında ünlü İngiliz Seyyahı Taylor'un Bismil'e gelerek ÜÇTEPE höyüğü üzerinde yapmış olduğu kazıda Asurca yazılı iki DİKİLİTAŞ'ı bulması ile başlamıştır.
Yine bu kazılarda Üçtepe höyüğünde Huriler, Asurlular, Romalılar ve Helenistik çağa ait bir çok altın,bronz heykeller,çeşitli paralar,cam eşyalar ve çok sayıda tarihi eserler bulunmuştur.
Bulunan bu eserler Bismil’de müze olmadığı için, halen Diyarbakır Müzesinde sergilenmektedir.
Bu höyük dünyanın en eski yerleşim birimlerinden biri olduğu ve bulunan sarayı Asurlara ait dünyanın en büyük casusluk merkezi olduğu ortaya çıkarılmıştır.
Asurlular 4.000 yıl önce Üçtepe-Ambar arası köprü yapmışlar.
Asurlar stratejik önemi bulunan bu sarayı Şimdiki Diyarbakır'a bağlamak için Üçtepe ile Ambar beldesi arasında bulunan Dicle nehri üzerine bir karayolu köprüsü yaptırmıştır.
İpek Yolunun güney kolu bu köprü vasıtası ile yapılmakta idi. Bu köprünün halen kalıntıları Dicle altında mevcut olup, taşlarının 1936 yıllarında Demiryolu Köprülerinde kullandığı rivayet edilmektedir.
Asurlar M.Ö. 1050 yılında Hurileri büyük bir yenilgiye uğratarak Mezopotamya’nın içlerine çekilmelerini sağlamıştır. Bu savaşta Dicle nehrinin insan kanından dolayı kırmızı aktığı rivayet edilmektedir. Asur Orduları yaptıkları her seferde hem Huri,hem de Urartu medeniyetlerine büyük zarar vermişlerdir. Asur Kralı Salmanasar'ın TUŞPA'da ortaya çıkarılan ve kendi adına diktirdiği ve halen Londra BİRİTİSH müzesinde sergilenen Üçtepe höyüğüne ait; iki Dikilitaşta (kitabede) şunlar yazılıyor.
‘’Güzel Fidanlıkları dağıttım,Dillere destan asma bağlarını tahrip eyledim, bahçeleri ve eşsiz güzellikteki sarayları atlarımızın ayakları altında ezdim,sazlık kadar sık ormanları yaktırıp kestirdim" ibaresine rastlanmıştır. Daha sonra Huriler toparlanarak Asurlulara büyük bir saldırı düzenleyerek Asurluların hakimiyetine son vermiştir.
Bismil yakınlarındaki Kurkh (Üçtepe sit alanı) bölgesindeki kazılarda bulunan bu stel, Asur kralı II. Aşurnasirpal'a ait olup British Museum'da bulunmaktadır.
1861 yılında Britanya'nın Diyarbekir konsolosu olan arkeolog Taylor tarafından bulunmuş ve Britanya'ya götürülmüştür.
Bismil, Diyarbakır, Üçtepe stel
Yazı Sistemi: Çivi Yazısı
Kültür: Asur
Tarihlendirme: MÖ 9.yy
Sergilendiği yeİngiliz Müzesi
T.C.
KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI DİYARBAKIR KÜLTÜR VARLIKLARINI KORUMA BÖLGE KURULU KARAR
Toplantı Tarihi ve No :17.12.2014-105 Karar Tarihi ve No :17.12.2014-2789 Dosya No :21.01.2
Toplantı Yeri DİYARBAKIR
Diyarbakır İli, Bismil İlçesi, Üçtepe Köyü sınırları dahilinde bulunan, Diyarbakır Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun 14.05.1990 gün ve 471 sayılı kararıyla tescil edilen Üçtepe Höyüğü’nün sit sınırlarının, Türkiye Ulusal Envanter Sistemi (TUES) kapsamında sayısallaştırılmasına ilişkin; Diyarbakır Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü’nün 04.12.2014 gün ve 4399 sayılı raporu okundu. Ekleri ve konuya ilişkin bilgi, belgeler incelendi. Yapılan görüşmeler sonunda;
Taşınmaz Kültür Varlıklarının konum bilgilerinin Türkiye Ulusal Envanter Sistemi (TUES) kapsamında sayısallaştırılması amacı ile hazırlanan Diyarbakır İli, Bismil İlçesi, Üçtepe Köyü sınırları dahilinde bulunan, Üçtepe Höyüğü’nün I.Derece Arkeolojik Sit sınırlarını gösteren koordinatlı haritasının uygun olduğuna,
Üçtepe Höyüğü’nün koruma esasları ve kullanma şartlarının, 2863 sayılı Kanunun 17. Maddesi gereğince, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulunun, Arkeolojik Sitler, Koruma ve Kullanma Koşulları Başlıklı 05.11.1999 gün ve 658 sayılı ilke kararının 1.Maddesinde bahsedilen hususlar çerçevesinde belirlenmesine karar verildi.
Mehriban KARAASLAN
Bölge Kurulu Müdürü
